HoodDeFi | #8

5 min readDec 10, 2022

Defi’de Opsiyonlar-1 : Opsiyonlara Giriş ve Temel Kavramlar

Opsiyon nedir?

İki taraf arasında Alıcısına, önceden belirlenmiş belirli bir opsiyon primi(premium) ödeme koşuluyla belirli bir finansal varlığı önceden belirlenmiş bir vadede, önceden belirlenmiş bir fiyattan, Alma (call) veya Satma (put) hakkı veren, satıcısına ise alma veya satma yükümlülüğü doğuran bir anlaşmadır.

Günlük hayattan örnek verirsek; Emlakçıya verilen kapora bir alım opsiyonu sayılabilir. Kapora da bu durumda premiumdur. Kazaya karşı prim ödeyerek yaptığımız kaskolar bir satım opsiyonu sayılabilir.

Opsiyon İşleminin Özellikleri

Çıpadan sapma riskine karşı koruma sağlar.
Kurdaki aleyhte değişikliklerden etkilenmez.
Spotta lehte gelişen hareketlerden faydalanılır.
Opsiyon hakkı kullanılsın veya kullanılmasın işlemin bağlandığı gün opsiyon primi ödenir.
Opsiyon alan tarafın maksimum kaybı, ödediği primle sınırlıdır.

Opsiyon kullanım amacı

1- Hedge/piyasa risklerinden korunma amaçlı
2- Arbitraj
3- Spekülasyon

Opsiyonların Avantajları;

1- Risk yönetimi
2- Düşük işlem maliyeti
3- Arbitraj olanağı
4- Strateji seçenekleri
5- Yüksek kazanç potansiyeli

Opsiyonların Dezavantajları;

1- Teorik olarak tüm bakiyeyi kaybetme riski
2- Alıcı tarafta maksimum kayıp ödenen Premium’dur. Kar edilirse bile bu kardan Premium çıkarılarak hesaplanır.

Opsiyon Fiyatını Etkileyen Faktörler

1- Dayanak varlığı fiyatı
2- Kullanım fiyatı
3- Vadeye kalan gün sayısı(THETA)
4- Volatilite (VEGA)
5- Piyasa Faiz Oranı (RHO)
6- Kar Payı

Özetlersek bir kişi bir sözleşmenin alım hakkını alma veya satım hakkını alma tarafında iken diğer kişi/kuruluş bu opsiyonları satım tarafındadır. Bunun için de alım veya satım opsiyonunu satan tarafta olan kişiye önceden belirlenmiş olan bir prim öder.

Opsiyon Sözleşmesine İlişkin Temel Kavramlar

Kullanım Fiyatı (Strike Price)
Sözleşmeye konu olan tokenin üzerinde anlaşılan ileri tarihteki alım veya satım fiyatıdır.

Expiration Date(Vade Tarihi)
Bir opsiyon ile ilgili işlem yapılacak son gündür. Bu tarihten sonra opsiyon sözleşmesi sona erer.

Intrinsic Value(İçsel Değer)
Call opsiyonlar için bu değer = Varlık Fiyatı — Kullanım Fiyatı.
Yani eğer varlığın fiyatı 40$ ve opsiyonun kullanım fiyatı 30$ ise;
içsel değer = 10$’dır.

Time Value (Zaman Değeri)
Premium — içsel değer

IV(Implied Volatility)
Varlığın ileride beklenen volatilitesini belirtir.

Opsiyon Primi (Option Premium):
Bir opsiyonun bedelidir. Alma veya satma hakkı için ödenen bedeldir. Sözleşmeye konu olan tokenin üzerinde anlaşılan ileri tarihteki alım veya satım hakkının fiyatıdır.

Uzun (Long) Taraf (Alım veya satım opsiyonunu alan taraf):
Opsiyon sözleşmesini alan taraftır. Genelde opsiyon piyasalarında uzun taraf, prim ödeme dışında herhangi bir yükümlülüğü bulunmadığından taşıdığı risk ödediği prim kadardır.

Alım opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belli bir vadeye kadar veya vadede, belirli bir miktarda bir tokeni daha önceden gösterilen belirli bir kullanım fiyatından alma hakkı verir. Alım opsiyonu alıcısının beklentisi dayanak varlık fiyatının gelecekte yükselmesidir. Satım opsiyonunu alıcısının beklentisi dayanak varlık fiyatının gelecekte düşmesidir.

Kısa (Short) Taraf (Alım veya satım opsiyonunu satan taraf):
Opsiyon sözleşmesini satan taraftır. Opsiyon piyasalarında kısa taraf vadeye kadar veya vade tarihi için alma veya satma yükümlülüğü altına girdiğinden risk taşır, bu nedenle kısa taraftan teminat talep edilir.

Satım opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belli bir vadeye kadar veya vadede, belirli bir miktarda bir tokeni daha önceden belirlenen bir fiyattan satma hakkı verir. Satım opsiyonu alıcısının beklentisi dayanak varlık fiyatının gelecekte düşmesidir. Satım opsiyonu satıcısının beklentisi dayanak varlık fiyatının gelecekte yükselmesidir. Her iki opsiyon türünde de işlemin gerçekleştiği tarihte (herhangi bir belirli gün) prim borçları uzun/long pozisyon sahibinin hesabından tahsil edilirken, kısa/short pozisyon sahibinin prim alacağı, hesabına işlemin gerçekleştiği tarihte yatırılır. Prim fiyatı piyasadaki arz-talebe göre belirlenir ve hak kullanılsın ya da kullanılmasın prim bedeli geri alınmaz. Yani prim ödenir ve alıcı taraftaki kişi bu parayı sonsuza kadar kaybetmiştir.

Hak ve Yükümlülükler
Alım veya Satım Opsiyonunda; Alıcı, eğer opsiyonu kullanmak istiyorsa bu varlığı alım hakkına sahiptir fakat zorunda değildir. Bu haktan cayabilir.

Alım veya Satım Opsiyonunda; Satıcı, eğer alıcının opsiyonu kullanılması durumunda dayanak varlığı satmak zorundadır.

Opsiyon Tipleri
Opsiyonlar Avrupa ve Amerikan tipi olmak üzere ikiye ayrılır. Fark genel olarak;

Amerikan tipi opsiyonlar vadeden önce herhangi bir tarihte opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilirler.
Avrupa tipi opsiyonlar ise yalnızca vadesinde kullanılabilirler.

Karda (in the Money), Zararda (out of the Money) ve Başabaşta (at the Money) Opsiyonlar
Bir alım opsiyonunda tokenin spot piyasa fiyatı, kullanım fiyatından yüksekse bu opsiyon kardadır. Aynı opsiyonda spot fiyatı kullanım fiyatının altında ise opsiyon zarardadır. Eğer her iki fiyat birbirine eşitse opsiyon başabaştadır.

1. Karda opsiyon: Spot fiyatı> Kullanım fiyatı
2. Zararda opsiyon: Spot fiyatı <Kullanım fiyatı
3. Başabaş opsiyon: Spot fiyatı = Kullanım fiyatı

Bir satım opsiyonunda dayanak varlığın spot piyasa fiyatı kullanım fiyatının altında ise, opsiyon kardadır. Spot piyasa fiyatı kullanım fiyatının üzerinde ise opsiyon zarardadır. Her iki fiyat birbirine eşit olduğunda başabaş durumu söz konusudur.

1. Karda opsiyon: Spot piyasa fiyatı <Kullanım fiyatı
2. Zararda opsiyon: Spot piyasa fiyatı> Kullanım fiyatı
3. Başabaşta opsiyon: Spot piyasa fiyatı = Kullanım fiyatı

Özetle;
Spot fiyatı>Kullanım fiyatı ise Alım opsiyonu karda ve satım opsyionu zarardadır.
Eğer Spot fiyatı Kullanım fiyatında eşit ise iki opsiyonda başabaştadır.
Eğer Spot fiyatı Kullanım fiyatından aşağıda ise Alım Opsiyonu zararda ancak Satım Opsiyonu ise kardadır.

Opsiyonların Fiyatını etkileyen faktörler;
1- Opsiyonun süresi doluncaya kadar geçen süre (Zaman değeri veya vadeye kalan gün sayısı)
2- Opsiyon fiyatına ilişkin temel özkaynak/sermaye fiyatı(içsel değer)
3- Beklenen gelecekteki fiyat dalgalanması Implied Volatility Value)
4- (Varsa) Temettü oranı/getirisi
5- Geçerli piyasa koşulları
6- Opsiyonlar için arz ve talep
7- Faiz oranı
8- Dayanak varlığın spot fiyatı

Sorumluluk Reddi: Kripto para birimleri spekülatiftir, karmaşıktır ve önemli riskler içerir, oldukça değişkendirler ve ikincil faaliyetlere karşı hassastırlar. Performans tahmin edilemez ve geçmiş performans gelecekteki performansın garantisi değildir. Bu bilgilere güvenmeden önce kendi koşullarınızı düşünün ve kendi tavsiyenizi alın. Ayrıca herhangi bir ürün veya hizmetin yapısını (yasal statüsü ve ilgili düzenleyici gereklilikler dahil) doğrulamalı ve herhangi bir karar vermeden önce ilgili düzenleyicilerin web sitelerine danışmalısınız.

Kaynaklar:
1-https://youtu.be/TvqekWMN3io
2-https://youtu.be/SmJO6Xgemxs
3-https://youtu.be/HiozRr0sejQ
4-https://youtu.be/2ZjGNAhD714
5- https://app.lyra.finance/competition
6-https://youtu.be/33mgja-YrDY
7-https://youtu.be/H-NHZq-skFo
8-https://youtu.be/Qs0jNUtHnVc
9- https://www.investopedia.com/terms/b/blackscholes.asp
10-https://youtu.be/GxmIvvROge4
11- https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/502/opsiyon-sozlesmeleri
12- https://www.vakifbank.com.tr/opsiyon.aspx?pageID=590
13- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211193
14- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/581808